برآورد هتروزیس و ترکیب‌پذیری در ذرت به روش تلاقی‌های دای آلل

از تلاقی‌های دای آلل کامل بین10 اینبرد لاین ذرت برای برآورد پارامترهای ژنتیکی عملکرد، برخی از اجزاء عملکرد و چند صفت دیگر استفاده شد. دورگ‌های اصلی و تلاقی‌های متقابل آنها‌، در سال زراعی 1381 در یک طرح آماری لاتیس در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. تفاوت بین ژنوتیپ‌ها برای کلیه صفات در سطح احتمال 1 در صد معنی‌دار بود. لذا با استفاده از مدل 1 روش 3 گریفینگ، اثر ژنوتیپ‌ها به اثرات ترکیب پذیری عمومی وخصوصی و نیز تلاقی‌های متقابل تفکیک گردید. واریانس‌های ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی و نیز اثرتلاقی‌های متقابل برای کلیه صفات در سطح احتمال 1 درصد معنی‌دار شد. بر اساس پیشنهاد بیکر (1978) از نسبت برای تعیین اهمیت نسبی اثرات افزایشی و غیرافزایشی ژن‌ها استفاده شد. این نسبت نشان داد که برای کلیه صفات مورد بررسی نقش اثر افزایشی ژن‌ها، بیشتر از اثر غیرافزایشی ژن‌ها می‌باشد. اثر ترکیب‌پذیری عمومی در اغلب والدها برای کلیه صفات معنی‌دار بود. اثرات ترکیب‌پذیری خصوصی دورگ‌ها بجز برای صفات عملکرد دانه و ارتفاع گیاه که در بیش از نیمی از دورگ‌ها معنی‌دار بود، در بقیه صفات برای تعداد کمی از دورگ‌ها معنی‌دارگردید. تقریباً بیش از 50 درصد از دورگ‌ها در ارتباط با صفات مورد بررسی نسبت به والد برترشان هتروزیس نشان دادند. بیشترین مقدار متوسط هتروزیس برای عملکرد دانه وکمترین آن برای تعداد ردیف دانه به دست آمد . صفت تعداد روز ازکاشت تا ظهور 50 در صد ازگل‌های تاجی هتروزیس منفی نشان داد. گرچه کلیه صفات از توارث‌پذیری عمومی بالائی برخوردار بودند (85/0تا 95/0)، ولی توارث‌پذیری خصوصی آنها نسبتاً پائین و کمترین آن مربوط به تعداد ردیف دانه و پس از آن عملکرد دانه (به ترتیب 23/0و38/0) بود. بیشترین توارث‌پذیری‌خصوصی برای صفت تعداد روز ازکاشت تا رسیدگی و به مقدار 74/0 به دست آمد.